فراسوی اقتصاد

كارخانه توليد كاغذ اسناد بهادار (تكاب) و چاپ اسکناس در ایران

مطلبی در جواب سئوالات خیلی از عزیزان که همواره از بنده میپرسند:

كارخانه توليد كاغذ اسناد بهادار (تكاب)

قبل از انقلاب اسلامی و تا اوايل سال 1362 كليه اسكناسهای رايج كشورمان عمدتاً در اروپا تهيه می شد.در اين سال با راه اندازی كارخانه چاپ اوراق بهادار توسط بانك مركزی جمهوری اسلامی ايران،چاپ اسكناس در داخل آغاز و در سال 1367 با توجه به حجم بالای واردات كاغذ اسكناس و ساير اوراق امنيتی بنابه به دستور رياست محترم جمهور وقت جناب آقای هاشمی رفسنجانی مقرر گرديد كه بانك مركزی در خصوص تاسيس كارخانه توليد كاغذ اسناد بهادار اقدامات لازم را بعمل آورد.حدود يكسال بعد مقدمات كار فراهم گشت و مطالعات اوليه جهت امكان سنجی طرح،شناخت تكنولوژي،ماشين آلات،امكانات ساخت داخل،شناسايی سازندگان خارجي،محل اجرای پروژه،اعتبار مورد نياز،منابع مالی و ... شروع شد.بعد از آماده سازی اين مقدمات به دليل مشكلات مالی و بخصوص تنگناهای ارزی عملاً كاری صورت نپذيرفت تا بالاخره در اواسط اسفند 1376 با تامين اعتبار ارزی و ريالی و عقد قرارداد با سازنده خارجی ماشين آلات عمليات اجرايی طرح آغاز گرديد.

اين كارخانه در اواخر سال 1381 پس از اتمام عمليات نصب ماشين‌آلات و پشت سر‌گذاردن توليد آزمايشی به بهره‌برداری رسيد و هم‌اينك پس از جذب پرسنل متخصص و استقرار سازمانی آنها،بصورت شبانه‌روزی در حال توليدانبوه انواع كاغذ امنيتی مي‌باشد.

اكنون به حول قوه الهی و با عنايت به توانايی اين كارخانه به لحاظ فن‌آوری و پرسنل متعهد و متخصص،كشورمان در توليدانواع كاغذهای امنيتی بادوام و با‌كيفيت به خودكفايی رسيده و از واردات اين كاغذها بي‌نياز گشته است.

عمليات اجرايی طرح تاسيس كارخانه تكاب (تكاب برگرفته از حروف اول "كارخانه توليد كاغذ اسناد بهادار" می باشد) با تلاش مسئولين بانك مركزی و تامين اعتبارات ارزی و ريالی در اسفند ماه 1376 آغاز گرديد.

اين پروژه در زمينی به مساحت 25 هكتار در استان مازندران،شهرستان آمل،كيلومتر 7 جاده چمستان با زير بنايی بالغ بر 37950 متر مربع به اجرا درآمد.

مشخصات كاغذهای توليدی:

سيستم توليد كاغذ بصورت مولتی‌تون با توانايی توليد هر نوع كاغذ امنيتی با طرح والگوی خاص
توانايی توليد واتر‌مارك بعنوان حساسترين فاكتور امنيتی كه به هيچوجه قابل جعل نمی‌باشد
استفاده از الكتروتايپ (چك پول)

گراماژ:

70 الی 120 گرم ‌بر ‌متر‌مربع

ابعاد:

رول: حداكثر عرض 720 ميليمتر ، حداكثر وزن 400 كيلوگرم
شيت: حداكثر عرض 700 ميليمتر ، حداكثر طول 800 ميليمتر

فاكتورهای امنيتی:

انواع نخهای Window thread پنجره‌‌اي،پنجره هلوگرافيكی و ساندويچی با عرض 1 تا 2.5 ميليمتر
نخهای Embedded مورد مصرف در اسكناسهای 2000،500،200،100 و 10000 ريالی

الياف امنيتی:

الياف امنيتی نامرئی: غيرقابل تشخيص با چشم غير مسلح و قابل تشخيص در زير نور UV، بصورت پراكنده در دو سطح كاغذ
الياف امنيتی مرئی: قابل تشخيص با چشم غير مسلح،پراكنده در سطح كاغذ به تعداد مورد درخواست

موارد ضد جعل:

استفاده از مواد ضد جعل در ساخت انواع چك كه هرگونه جعل را غيرممكن می‌سازد.
اين مواد شامل هفت گروه و با توجه به نياز مشتری مقدار و تعداد آن قابل تغيير می‌باشد.

مواد امنيتی خاص:

اين مواد كاملاً انحصاری بوده و در اسكناسهای خاص مصرف می‌گردد.

نوع بسته‌بندی:

بسته‌های 500 برگی با پوشش پلاستيكی

.................................................................

تاریخچه چاپ اسکناس در ایران

اسکناس در زبان فرانسه Assignas نامیده می شد که به معنی تضمین پرداخت وجه از طرف دولت بوده است. روسها به آسیگناف می گفته اند که این کلمه در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار در ایران بصورت اسکناس در آمد.
قدیمی ترین اسکناس شناخته شده در ایران، اسکناس یک درهمی، منقش به لااله الاالله و محمد رسول الله می باشد که در زمان فرمانروایی کی تون مغول به سال 693 هجری قمری در تبریز به چاپ رسیده و به نام چاو مبارک موسوم بوده است.

اولین بانکی که اسکناسهای ایران را چاپ می کرده، بانک جدید شرق بود که مرکزش در لندن و در آسیا عملیات بانکی داشته است.اسکناس های چاپ شده توسط این بانک در بانک بازرگانی ایران انتشار می یافت.مبلغ این اسکناسها از 5 قران به بالا بوده است.

در سال 1267 هجری قمری امتیاز نشر اسکناس از بانک جدید شرق به بانک شاهی انتقال یافت.بانک شاهی حق انتشار اسکناس یعنی توزیع آن را داشته و چاپ توسط بانک جدید شرق صورت می گرفته و سیاست های پولی نیز بعهده همین بانک بود.
در سال 1258 هجری شمسی، نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی خواستار تاسیس بانک ملی شدند.
سال 1306 شمسی بانک ملی به نصویب می رسد و در 17 شهریور 1307 شروع به کار می کند.از جمله سیاست های این بانک خارج ساختن کنترل اقتصاد پولی ایران از دست خارجی ها بود.

سال 1310 شمسی اسکناس های چاپ شده قبلی از جریان خارج شدند.به موجب ماده 5 قانون اصلاح(قانون واحد ومقیاس پول) حق انحصاری انتشار اسکناس به مدت 10 سال به بانک ملی واگذار شد.

از آن پس تعیین نوع طرح و مبلغ، نوع اسکناس و تعداد آنها را بانک ملی تعیین می کرده و در لندن چاپ می شد.

نشر اسکناس از سال 1339 از بانک ملی به بانک مرکزی سپرده شد.

سازمان تولید اسکناس از سال 1351 تاسیس و طرح تاسیس چاپخانه ای برای چاپ اسکناس تهیه شد.

سال 1361 ساختمان چاپ اسکناس تکمیل و چاپ اسکناس به صورت آزمایشی با چاپ اسکناسهای 200 ریالی بطور رسمی در ایران آغاز شد.

در سال 1367 با راه اندازی دو خط تولید دیگر، خط تولید اسکناس به 4 واحد رسید و از آن پس تمامی اسکناسهای جمهوری اسلامی ایران در داخل چاپ می شود.

در سال 1368 با توجه به واردات کاغذهای مورد نیاز از خارج، طرح ساخت کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار مطرح می شود.

در سال 1376 عملیات اجرایی پروژه کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار آغاز می شود.

در سال 1381 این کارخانه پس از پشت سر گذاردن تولیدات آزمایشی

به بهره برداری کامل رسید.

و اکنون با لطف الهی و تلاش مسئولان و همت مردان این خاک تمامی مراحل تهیه و تولید اسکناس در داخل کشور انجام شده و افتخاری به افتخارات ملی افزون گشته است.