ریشه یابی مشکلات زبانی

در کارگاه آموزشی "منابع انسانی" ، مدرس دوره، نکاتی در خصوص زبان فارسی و پیچیدگیهای آن مطرح کرد که بسیار جالب بود.

به محل نشست و برخاست هواپیما در زبان انگلیسی "Air Port" می گویند. ترجمه تحت اللفظی اش می­شود "بندر هوایی". عربها به همین مکان "مطار" می­گویند، یعنی "محل پرواز" و  افغانها به آن می­گویند: "میدان هوایی". ما هم که می­دانید چه می­گوییم: فرودگاه!

 
انگلیسی زبانان به محل مداوای بیماران می­ گویند "Hospital" ، که به معنای مکان آسایش و راحتی است. اعراب به آن "مستشفی" یعنی مکان شفاگرفتن می­گویند، افغانها به آن "شفاخانه" می­گویند و ما چنان که می­دانید، تا قبل از پهلوی اول، "مریض خانه" و بعد از آن کمی شیک تر: "بیمارستان"
 
واقعاً چرا؟

چرا ما از Airport فقط نشستن را دیده­ ایم؟ اصل قضیه که "پرواز" بوده است را چرا ندیده­ ایم؟ شما با شنیدن کلمه بیمارستان چه تصویری در ذهنتان ایجاد می­شود؟ غیر از اینکه محیطی افسرده­ کننده و سرد و پر از بیمار؟ این کلمه در فارسی در واقع بیماردان است! محل نگهداری بیماران. بر خلاف زبانهای دیگر که محل خوب شدن و شفایافتن است.

چرا ما می­ گوییم "کسب و کار"؟ نمی­ گوییم کار و کسب؟ مگر نه اینکه اول باید کاری باشد تا منجر به کسب شود؟ چرا می­ گوییم "گفت و گو" ؟ مگر قرار است دو طرف فقط حرف بزنند؟ شنیدنی در کار نیست؟ گفت و شنود نیست؟

واقعیت این است که نوع ساخت این کلمات، نشانگر نوعی تفکر است. تفکری که لابد از پس هزاران سال، پس از جنگ و گریزهای بسیار، پس از ستم کشی ها و ستمگری های فراوان و دهها افت و خیز دیگر سر برآورده و این کلمات را ساخته است. (اصلاً همین افت و خیز، مگر نباید خیز اصالتاً اول باشد؟ چرا اول افتادن را دیده­ ایم؟)

لابد ناامیدی بر مردم دیار حاکم بوده که از شفا نومید است و Hospital برایش خانه بیماران است و بس. 

لابد از بس سقوط و سرنگونی دیده، پرواز را باور ندارد و Airport را هم محل نشستن می­داند و امیدی به پریدن ندارد.

لابد تا بوده در این دیار، کار اصل نبوده و اصلاً بزرگان کار نمی­کرده­اند. چنانکه کار فعل خران بوده است و گفته ایم: خرکار! و منظورمان پرکار بوده است.

منظورم از نقل اینها، اظهار فضل نبود. خواستم بگویم مشکلات ما تاریخی­ تر و ریشه­ دارتر از این حرفها است، و حتی در زبانمان هم خودش را نشان می­ دهد. لاجرم درمانش هم به این سادگی ها نخواهد بود.

کاش کمی عمیق تر، اصولی تر و واقع بینانه تر بیندیشیم.

کاش تاریخ بخوانیم.

کاش اینقدر احساسی نباشیم...

کاش....

منبع:وب قصه راستکی و با تشکر از استاد بازمحمدی